ΕΠΩΝΥΜΙΑ Επιχειρησιακής Ομάδας: ΑΡΟΥΡΑ ΤΥΧΕΡΟΥ-ΠΕΠΛΟΥ
ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: Παραγωγή ποιοτικών προϊόντων πεπονιού τοπικής ποικιλίας «χρυσή κεφαλή» με χρήση φιλο-περιβαλλοντικών τεχνικών εξασφαλίζοντας ασφαλή και υγιεινά προϊόντα
ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ:
Η ποικιλία πεπονιού «Χρυσή Κεφαλή» είναι ένα τοπικό προϊόν που παράγεται στην περιοχή Τυχερού-Πέπλου Έβρου εδώ και 100 χρόνια λόγω των ιδιαιτέρων εδαφο-κλιματολογικών χαρακτηριστικών. Την τοπική παραδοσιακή ποικιλία έφεραν πρόσφυγες και η καλλιέργεια άνθισε τις δεκαετίες του ’60 και του ’80 παρουσιάζοντας μεγάλες αντοχές συντήρησης μετά τη συγκομιδή ακόμα και μέχρι τα Χριστούγεννα. Η ποικιλία διεκδικεί την πιστοποίησή της ως ΠΟΠ και σε έλεγχο αναλύσεων εντοπίστηκε µία ουσία που λειτουργεί ως φυσικό συντηρητικό.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα στην συγκεκριμένη καλλιέργεια είναι οι προσβολές από εδαφογενείς φυτοπαθογόνους μύκητες (Fusarium oxysporum f. sp. melonis, Macrophomina phaseolina). Η ποικιλία μάλιστα σταμάτησε να καλλιεργείται για κάποια χρόνια εξαιτίας της έντονης προσβολής από φουζαρίωση. Επομένως, θεωρείται επιτακτική η αποτελεσματική και φιλο-περιβαλλοντική αντιμετώπιση αυτών των μυκητολογικών ασθενειών για την συγκεκριμένη καλλιέργεια. Η χρήση μυκητοκτόνων αποτελεί την συνηθέστερη εφαρμοσμένη πρακτική για την αντιμετώπιση αυτών των ασθενειών, με αρνητικές όμως επιπτώσεις στο περιβάλλον.
Επομένως, γίνεται καταφανές η αναγκαιότητα επίλυσης του υφιστάμενου προβλήματος φυτοϋγείας. O στόχος του προτεινόμενου Επιχειρησιακού Σχεδίου, έγκειται στην δημιουργία εκτεταμένου δικτύου πιλοτικών αγρών πεπονιού στην ανώτερη γεωγραφική περιοχή και της εφαρμογής εκτεταμένης σε διάρκεια ηλιοαπολύμανσης ύστερα από κατακλυσμό με περίσσεια αρδευτικού νερού που υπάρχει στην περιοχή σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους (Απρίλιο-Μάιο), η οποία θα οδηγεί σε μείωση του μικροβιακού φορτίου και μεταγενέστερα της έντασης της προσβολής των εδαφογενών παθογόνων. Αυτό οφείλεται στην αύξηση των αναερόβιων συνθηκών του εδάφους με αποτέλεσμα την μείωση της ικανότητας της επιβίωσης των αναπαραγωγικών οργάνων των παθογόνων. Συμπληρωματικά και μεταγενέστερα ο συνδυασμός της παραπάνω τεχνικής με την εφαρμογή αποτελεσματικότερων μέτρων καταπολέμησης με βάση τις τεχνικές του εναύσματος (plant priming) αποτελεί μια επιστημονικά τεκμηριωμένη προοπτική για την αειφόρο και ολοκληρωμένη φυτοπροστασία. Η σπουδαιότητα της ιδέας και της ευκαιρίας που πραγματεύεται το προτεινόμενο Επιχειρησιακό Σχέδιο είναι σημαντικότατη και αποσκοπεί στην συμβολή της στην βιωσιμότητα της συγκεκριμένης παραγωγής πεπονιού με τη χρήση ορθολογικών, αειφόρων και φιλοπεριβαλλοντικών μέτρων διαχείρισης αυτών των παθογόνων.
Στο έργο προτείνεται η εφαρμογή ενός καινοτόμου πρωτοκόλλου αντιμετώπισης των σημαντικότερων εδαφογενών φυτοπαθογόνων με εναλλακτικές και συνδυαστικές καινοτόμες πρακτικές ολοκληρωμένης διαχείρισης σε πιλοτικούς αγρούς παραγωγών της συγκεκριμένης ποικιλίας πεπονιού. Συγκεκριμένα σε πιλοτικούς αγρούς της καλλιέργειας έκτασης συνολικά 67 στρ., οι οποίοι θα εκτείνονται σε 7 επιμέρους τοποθεσίες της περιοχής Τυχερού-Πέπλου Έβρου με σκοπό την διατοπική εφαρμογή, θα εφαρμοστεί σύστημα ηλιοαπολύμανσης με εφαρμογή κατάκλυσης αρδευτικού νερού σε πιλοτικούς αγρούς καλλιέργειας. Η αύξηση του ύψους του νερού στους αγρούς θα συμβαδίζει με την εφαρμογή φιλο-περιβαλλοντικών μεθόδων και θα προωθεί ένα οικονομικά βιώσιμο σύστημα γεωργικής παραγωγής, που θα μειώνει την πίεση στο ευρύτερο οικοσύστημα. Η μεθοδολογία αυτή έδειξε ελπιδοφόρα αποτελέσματα στο πρόσφατο παρελθόν1,2. Με την προτεινόμενη μεθοδολογία ευελπιστούμε να αυξηθούν οι εκτάσεις με την καλλιέργεια αυτής της ποικιλίας αφού θα αντιμετωπιστούν αυτές οι ασθένειες με πολύ μικρότερο κόστος κάνοντας χρήση του νερού άρδευσης που την συγκεκριμένη περίοδο (Μάιο) είναι σε αφθονία και δεν στερείται από κάποια άλλη χρήση. Επίσης συμπληρωματικά θα εφαρμοστούν σε κάποιες περιοχές των πιλοτικών αγρών εστιασμένες χρονικά εφαρμογές εναύσματος με εντοπισμένες επεμβάσεις υδροχλωρικής χιτοζάνης που δρα ως διεγέρτης-ενεργοποιητής των μηχανισμών άμυνας (elicitor) των φυτών και ενός βιολογικού παράγοντα καταπολέμησης (BCA) (συγκεκριμένο στέλεχος Bacillus amyloliquefaciens) μειώνοντας το περιβαλλοντικό αποτύπωμα της καλλιέργειας και συνεισφέροντας συμπληρωματικά στην καταπολέμηση των εδαφογενών μυκητολογικών παθογόνων που αναφέρονται ανωτέρω. Για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παραπάνω δύο συνδυαστικών προσεγγίσεων θα εφαρμοστούν κλασικές φυτοπαθολογικές μεθοδολογίες εκτίμησης των προσβολών στον αγρό, ενώ στο εργαστήριο Γονιδιωματικής του ΙΓΒ&ΦΠ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ) θα πραγματοποιηθούν μοριακές αναλύσεις ανίχνευσης των παθογόνων και θα μελετηθεί η επαγωγή της έκφρασης γονιδίων που κωδικοποιούν χαρακτηριστικά επαγόμενα γονίδια αντοχής (γονίδια παθογένεσης και άμυνας) μετά από τις επεμβάσεις στον πιλοτικό αγρό. Επίσης, θα εγκατασταθούν εξειδικευμένοι μετεωρολογικοί σταθμοί και θα πραγματοποιηθεί εκπαίδευση των παραγωγών στην συγκεκριμένη μεθοδολογία μέσω οργάνωσης σχολείων αγρού. Μετά την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Σχεδίου οι παραγωγοί της συγκεκριμένης ποικιλίας πεπονιού αναμένεται να προσαρμόσουν την καλλιεργητική τους πρακτική στην συγκεκριμένη μεθοδολογία για την αποτελεσματική και φιλο-περιβαλλοντική αντιμετώπιση αυτών των ασθενειών, αποφεύγοντας την απρόσκοπτη χρήση μυκητοκτόνων η οποία έχει αρνητικές επιπτώσεις στο κόστος παραγωγής και στο περιβάλλον. Με αυτό τον τρόπο θα υπάρχει σημαντικότατη συμβολή στη βελτίωση της παραγωγής και της βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων των παραγωγών, καθώς και της τοπικής οικονομίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η καλλιέργεια του πεπονιού μειώνεται σταδιακά λόγω του μεγάλου κόστους αντιμετώπισης των παθογόνων εδάφους με χημικές μεθόδους επιβαρυντικές για το περιβάλλον. Μάλιστα πολλές φορές υπάρχει αποτυχία αντιμετώπισης αυτών τω ασθενειών εξαιτίας και της ύπαρξης ανθεκτικότητας των παθογόνων στα μυκητοκτόνα.
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ:
Ο βαθμός διαφοροποίησης τεχνικών-ποιοτικών χαρακτηριστικών της προτεινόμενης καινοτομίας που εισάγει το Επιχειρησιακό Σχέδιο σε σχέση με τα υφιστάμενα είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Η καινοτομία αφορά σε καινοτόμο εφαρμογή μιας φιλοπεριβαλοντικής διαδικασίας παραγωγής πεπονιού για την παραγωγή ασφαλέστερων προϊόντων και την υιοθέτηση μιας μεθόδου οργάνωσης των παραγωγών που θα εφαρμόζουν αειφόρες καλλιεργητικές πρακτικές. Οι εδαφογενείς ασθένειες περιορίζουν ιδιαίτερα σημαντικά την απόδοση της καλλιέργειας πεπονιού στην συγκεκριμένη περιοχή, περιορίζοντας την τιμή του προϊόντος. Το ΑΡΟΥΡΑ ΤΥΧΕΡΟΥ-ΠΕΠΛΟΥ στοχεύει να θέσει τη βάση για την ανάπτυξη μιας πρακτικά εφαρμόσιμης, οικονομικά αποδοτικής λύσης, απέναντι σε αυτές τις ασθένειες. Η μελλοντική ευρεία χρήση της στρατηγικής μεθοδολογίας που βασίζεται στην ηλιοαπολύμανση μετά από κατάκλιση με αρδευτικό νερό και στην έναυση θα έχει ως αποτέλεσμα τον μετριασμό της εξάρτησης της παραγωγής από τις μυκητολογικές ασθένειες και την εξασφάλιση της ευημερίας των καλλιεργητών. Η προτεινόμενη Δράση θα οδηγήσει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των παραγωγικών φορέων της σύμπραξης στο γεωργικό τομέα σύμφωνα και με τον κεντρικό στόχο της εθνικής και ευρωπαϊκής πολιτικής για ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του αγροδιατροφικού κλάδου. Ειδικότερα η μέθοδος του εναύσματος χρησιμοποιεί μικρές συγκεντρώσεις βιοενεργοποιητών άμυνας, φιλικών προς το περιβάλλον και στο πλαίσιο της προώθησης της βιώσιμης γεωργίας στο εγγύς μέλλον. Η χρήση αυτών των τεχνικών στην καλλιέργεια του πεπονιού αναμένεται να οδηγήσει στον μετριασμό της χρήσης άλλων μη φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων, όπως η άρδευση με καταιονισμό, που απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού και η αθρόα χρήση μυκητοκτόνων. Αν εφαρμοσθεί σε συνδυασμό με συστήματα ευφυούς γεωργίας για πρόβλεψη των επικείμενων ασθενειών, και στοχευμένη δράση, μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο για την ανάπτυξη αειφόρων στρατηγικών στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.
ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΟΜΑΔΑΣ:
Ο Συντονιστής Φορέας του έργου “ΘΡΑΚΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ : Ο φορέας διαθέτει γεωπόνο με σκοπό την παροχή συμβουλών στους παραγωγούς της περιοχής για τις τεχνικές καλλιέργειας των φυτικών ειδών και ειδικά των πεπονιών για την παραγωγή ποιοτικών προϊόντων
Επίσης, ασχολείται με την εκπαίδευση αγροτών έχοντας στη κυριότητά του κέντρο επαγγελματικής κατάρτισης με βασικές δραστηριότητες τη χορήγηση πιστοποιητικών ορθολογικής χρήσης φυτοφαρμάκων και ΚΤΕΟ ψεκαστικών μηχανημάτων.
ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΖΙΒΑΡΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΡΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ: Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Αγροτικής Ανάπτυξης , του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης με κατεύθυνση στην Αγροτική Οικονομία. Έχει μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στα “Αειφορικά συστήματα παραγωγής και περιβάλλον στην Γεωργία”. Έχει εργαστεί στο Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών της Κύπρου ως γεωπόνος στο τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και στο τμήμα Μοριακής Βιολογίας. Τα τελευταία χρόνια είναι Υπεύθυνη γεωπόνος του Συνεταιρισμού σε προγράμματα του ΠΑΑ (σχέδια βελτίωσης, προγράμματα βιολογικής γεωργίας προγράμματα νέων γεωργών), συμμετοχή σε ερευνητικό πρόγραμμα του ΔΙ.ΠΑ.Ε για την διερεύνηση του πολυλειτουργικού ρόλου των κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων στις μειονοτικές περιοχές του Εβρου. Επίσης , έχει το ρόλο της συντονίστριας σε αντίστοιχο Έργο του Μ16 : «Βελτιστοποίηση της άρδευσης στην καλλιέργεια βιομηχανικής κάνναβης στην Κεντρική Μακεδονία και Θράκη για μειωμένη περιεκτικότητα σε τετραϋδροκανναβινόλη και αύξηση της διατροφικής αξίας του παραγόμενου κανναβέλαιου».
ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ / Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων Ο Ελληνικός Γεωργικός Οργανισμός-ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ), ιδρύθηκε με την αριθμ. 188763/10-10-2011 ΚΥΑ (ΦΕΚ 2284/Β/13-10-2011). Το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων έχει δραστηριότητα σε θέματα εφαρμοσμένης έρευνας με σκοπό την ολοκληρωμένη διαχείριση της παραγωγής, την βέλτιστη αξιοποίηση των εισροών, με γνώμονα τη μείωση του κόστους παραγωγής και την προστασία του περιβάλλοντος. Επιπλέον, η έρευνα αφορά σε σύγχρονα συστήματα αειφορικής φυτοπροστασίας, και βελτίωσης των αγροτεχνικών μεθόδων παραγωγής, έχοντας μεγάλο αριθμό δημοσιευμένων εργασιών.
ΖΑΜΠΟΥΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ (ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΤΟΥ ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ): O Δρ. Αντώνιος Ζαμπούνης (Εντεταλμένος Ερευνητής) εργάζεται στον ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων από το 2017. Εκπόνησε διδακτορική διατριβή στη Γεωπονική Σχολή (Α.Π.Θ) σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Αγροβιοτεχνολογίας (ΙNA) / ΕΚΕΤΑ. Έχει πλούσια μεταδιδακτορική έρευνα στην Ελλάδα και στο εξωτερικό όπως πρόσφατα στο INRA-BIOGER (AgroParis Tech, France). Έχει συμμετάσχει σε αρκετά Ευρωπαϊκά και Ελληνικά ερευνητικά προγράμματα με αντικείμενο την Φυτοπαθολογία. Η ερευνητική του δραστηριότητα αφορά τις μοριακές αλληλεπιδράσεις φυτών παθογόνων, την γενοτύπιση, την διαγνωστική και την γονιδιωματική μυκήτων, καθώς και την γενετική βελτίωση των φυτών για ανθεκτικότητα σε μυκητολογικές ασθένειες. Άλλοι τομείς της ερευνητικής του δραστηριότητας αποτελούν η διερεύνηση της επίδρασης φυτοχημικών ουσιών στη φυσιολογία και τη μολυσματικότητα στελεχών φυτοπαθογόνων μυκήτων, καθώς και οι μεταγονιδιωματικές αναλύσεις του μικροβιώματος. Παράλληλα, τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζονται στην εφαρμογή ολοκληρωμένων φυτοπροστατευτικών πρακτικών και τεχνολογιών βιο-εναυσμάτων για την υιοθέτηση αειφόρων πρακτικών για την αντιμετώπιση φυτοπαθογόνων οργανισμών στις καλλιέργειες. Είναι μέλος της Ελληνικής Φυτοπαθολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Επιστημονικής Εταιρείας Γενετικής Βελτίωσης των Φυτών. Έχει δημοσιεύσει >45 επιστημονικές εργασίες σε περιοδικά με κριτές και έχει συμμετάσχει σε αρκετά επιστημονικά διεθνή και ελληνικά συνέδρια. Από τις δημοσιεύσεις του έχουν προκύψει συνολικά > 1.000 αναφορές σε περιοδικά του SCI & SSCI και ο συνολικός δείκτης βαρύτητας (Ι.F) των δημοσιευμένων άρθρων είναι >110 (h-index: 12).
Ηλεκτρονικό CV: https://www.researchgate.net/profile/Antonios_Zambounis.
ΑΣΚΓΕ ΣΟΥΦΛΙΩΤΙΚΑ ΚΕΛΑΡΙΑ:. Ο Α.Σ.Κ.Γ.Ε ΣΟΥΦΛΙΩΤΙΚΑ ΚΕΛΑΡΙΑ είναι ένας υφιστάμενος Αγροτικός Συνεταιρισμός ο οποίος πλαισιώνεται από ειδικευμένο προσωπικό και ανεξάρτητους συνεργάτες οι οποίοι είναι σε θέση να επιφέρουν το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα για της αγροτικές εκμεταλλεύσεις των αγροτών αλλά και οποιασδήποτε άλλης αγροτικής δραστηριότητας που τους απασχολούν.
Ο Α.Σ.Κ.Γ.Ε ΣΟΥΦΛΙΩΤΙΚΑ ΚΕΛΑΡΙΑ μέσα στο πέρας των ετών της λειτουργίας του έχει ήδη συνδράμει στην επίλυση πληθώρων προβλημάτων που απασχολούν του αγρότες στις καθημερινές τους ενασχολήσεις. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι πως πάνω από 18.000 πελάτες που στην πλειοψηφία τους αποτελούνται από επαγγελματίες αγρότες, το σύνολο των οποίων γεωγραφικά επεκτείνεται κατά μήκος όλου του Ν. Έβρου και όχι μόνο, έχουν εμπιστευτεί τον Συνεταιρισμό και έχουν επωφεληθεί από την συνεργασία. Στις βασικές δραστηριότητες του Αγροτικού Συνεταιρισμού είναι η εμπορία των αγροτικών προϊόντων, η εμπορία αγροτικών εφοδίων και η παροχή υπηρεσιών που αφορούν προγράμματα ΠΑΑ όπως Σχέδια Βελτίωσης, Εγκατάσταση Νέων Γεωργών, Βιολογικά.
Ιστοσελίδα: https://www.soufliotikakelaria.com/
Οι παραγωγοί που συμμετέχουν στην Επιχειρησιακή Ομάδα του Έργου είναι οι:
ΔΟΥΚΑΛΕΤΣΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ
ΦΟΥΝΤΟΥΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ
ΔΟΥΤΣΙΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ
ΒΟΥΛΚΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
ΡΕΙΖΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ
ΜΑΥΡΟΓΙΑΝΗ ΜΑΡΙΑ